Ammoniumbicarbonaat past goed in een kringloopeconomie. Uit angst voor het vrijkomen van ammoniak hebben Europese landen deze stikstofmeststof in de ban gedaan, maar de gevreesde ammoniakvervluchtiging is gemakkelijk te beperken. Herwaardering van ammoniumbicarbonaat als meststof is daarom op zijn plaats, zo blijkt uit onderzoek waarover de Plant nutrition courier in zijn jongste uitgave bericht.
Behandel rookgassen met ammoniak, en de uitstoot van koolzuurgas daalt dan sterk. Volgens deskundigen is dit een veelbelovende aanpak om de emissie van dit broeikasgas te verminderen. Uit de reactie van ammoniak met koolzuurgas ontstaat ammoniumbicarbonaat, dat als meststof kan worden afgezet in de land- en tuinbouw. De meststof kan door zijn lagere kostprijs goed concurreren met ureum en andere stikstofmeststoffen. Ammoniumbicarbonaat kan ook worden gewonnen uit stallucht en uit vloeibare digestaat, een restproduct van de vergisting van bijvoorbeeld dierlijke mest of plantaardige reststoffen. Wereldwijd wordt veel onderzoek gedaan naar (her)gebruik van ammoniumbicarbonaat uit zuiveringsprocessen.
Wetenschappers zien een schone rol weggelegd voor ammoniumbicarbonaat als meststof. Op deze manier wordt het weggevangen koolzuurgas namelijk in gewassen of landbouwgrond vastgelegd. Europese regelgeving dwarsboomt echter de bijdrage van ammoniumbicarbonaat aan het vormgeven van de kringloopeconomie.
Verbod
Ammoniumbicarbonaat kan namelijk weer uiteenvallen en daar komt ammoniakgas bij vrij. Meer dan andere ammonium bevattende meststoffen, ureum en dierlijke mest is het een potentiële bron van ammoniakvervluchtiging. De meeste Europese landen hebben daarom ooit afgesproken om het gebruik van ammoniumcarbonaten als meststof te verbieden. De afspraak is gemaakt in het kader van het zogenaamde Protocol van Göteborg, dat maatregelen voorschrijft voor het terugdringen van de ammoniakuitstoot en andere vormen van luchtverontreiniging. Volgens een analyse in het jongste nummer van het populair-wetenschappelijke tijdschrift Plant nutrition courier is het verbod op het gebruik van ammoniumcarbonaten als meststof echter in strijd met de uitgangspunten van het Protocol van Göteborg. De betrokken partijen hebben namelijk onderling afgesproken dat emissiebeperkende maatregelen geen middel tot willekeurige of ongerechtvaardigde discriminatie of een verkapte beperking van de internationale concurrentie en handel mogen vormen. Wie ammoniumcarbonaten als meststof verbiedt en tegelijk andere meststoffen waarbij ammoniak kan vrijkomen onder voorwaarden toelaat, maakt een ongerechtvaardigd onderscheid. Uit het Protocol van Göteborg blijkt niet dat de milieuvoordelen van ammoniumbicarbonaat bij het besluit zijn meegewogen. Ook emissiebeperkende technieken zoals meststofcoating en het enkele centimeters onder de grond aanbrengen van de meststofkorrels worden niet in het Protocol genoemd. Overigens zijn over de productie van deze meststof geen afspraken gemaakt.
Stabiliseren
De Plant nutrition courier analyseerde het Protocol in het kader van de hernieuwde interesse in ammoniumbicarbonaat. Onderzoeksgroepen in bijvoorbeeld Japan, de Verenigde Staten en Groot-Brittannië ontwikkelen verfijnde methoden om ammoniumbicarbonaat te winnen uit stallucht, restproducten van vergistingsprocessen en rookgas. Wereldwijd werken wetenschappers ook succesvol aan het stabiliseren van ammoniumbicarbonaat. Het gevaar van ammoniakemissie neemt daardoor drastisch af. Onderzoek naar het stabiliseren van deze ammoniummeststof heeft trouwens oude papieren. Duitse uitvinders octrooieerden negentig jaar geleden al het coaten van korrelvormig ammoniumbicarbonaat. Tegenwoordig komen de octrooiaanvragen vooral uit China. Gewassen krijgen daar nog steeds een deel van hun stikstofbehoefte in de vorm van het goedkope ammoniumbicarbonaat, ondanks de sterke opmars van het stabielere ureum met zijn veel hogere stikstofgehalte.
Het digitale magazine Plant nutrition courier publiceert zes keer per jaar over vernieuwend onderzoek naar bemesting en meststoffen.